Skip to main content
search
0
Flokkur

Skilnaður

okt 10
Love0

Hefur þú heyrt í barninu þínu?

Eftir Skilnaður

Óhætt er að fullyrða að aðal áhyggjuefni foreldra við skilnað og sambandsslit snúa að börnum þeirra. Hvernig megi lámarka áhrif skilnaðarins á líðan barnanna er þeim ofarlega í huga.  Góð samskipti foreldra og regluleg samvera foreldra og barna skiptir þar öllu máli. Í sumum tilvikum verða samskiptin hinsvegar mjög lítil, jafnvel engin um lengri tíma.  Óútskýrð fjarvera foreldra veldur börnum sorg og þau upplifa höfnun.  Að auki hafa þau tilhneigingu til að kenna sér um hluti sem þau hafa ekkert með að gera eins og skilnað eða drykkju foreldra og því hætta á að bagginn verði enn þungbærari fái þau ekki viðunandi skýringu á framferðinu.

Ýmsar ástæður eru fyrir því að foreldri hverfi, til lengri eða skemmri tíma úr lífi barns. Í sumum tilvikum er ástæðan erfið samskipti foreldra sem verður til þess að annað foreldrið gefst upp.  Oftast er það faðirinn sem gefst upp á að reyna að vera í sambandi við barnið sökum erfiðrar hegðunar móður eða það er móðirin sem gefst upp á að reyna fá föður til að sinna barni sínu. Hvort heldur sem er, er það barnið sem tapar.  Í deilum er auðvelt að  kenna hinum aðilanum um hvernig málum er háttað  og telja sér trú um að það sé aðeins hann sem þarf að breytast  en ekki maður sjálfur, eigi að bæta samskiptin.  Sjálfsagt á það við í einhverjum tilvikum,  en oft er það nú svo að báðir aðilar eiga sinn þátt.  Endalaust nudd um að foreldrið sé ekki að standa sig,  þöggun eða sýna yfirlæti og hroka,   að standa ekki við það sem lofað  er eða leyfa hinum aðilanum aldrei að njóta vafans er allt hegðun sem er í valdi hvers og eins að takast á við hjá sjálfum sér og hefur ekkert með hinn aðilann að gera. Við berum ábyrgð á okkar eigin framkomu.

Fleiri ástæður geta að sjálfsögðu legi að baki fjarveru foreldris eins og alvarlegir geðrænir erfiðleikar, misnotkun áfengis, fíkniefnanotkun eða fangelsisvist.  Hver svo sem ástæðan er þurfa börn viðeigandi skýringu á fjarveru og eða erfiðri hegðun foreldris. Börn skilja oft meira en fullorðnir gera sér grein fyrir.  Þó foreldri hafi ekki tök á vera í reglulegur samskipti við börn sín er ekki ástæða til að sleppa þeim alveg. Hægt er að sýna barni ást og umhyggju á margvíslegan máta. Að eiga stutta stund á kaffihúsi með foreldri eða heima hjá ættingjum skiptir barn máli sé ekki annað mögulegt að sinni.  Foreldri getur hringt eða lesið bækur inn á disk eða sent slóð sem spila má fyrir háttinn, póstkort og  tölvupóstur duga líka vel. Nú svo mega börn líka heimsækja foreldra á sjúkrahús og í fangelsi að ákveðnum reglum uppfylltum.

Það er aldrei of seint að bæta samskipti eða taka upp þráðinn hafi hann slitnað.  Í þeim tilvikum sem foreldrar hafa glatað trausti barna sinna og hins foreldrisins t.d.  vegna áfengisneyslu eða neyslu vímuefna er mikilvægt að sýna því skilning að það geti tekið tíma að byggja upp traust að nýja og stundum þarf hjálp utanaðkomandi aðila.

Sé hægt að vera í beinu sambandið við geimstöðvar á tunglinu og fá reglulega myndir frá Mars, ætti að vera hægt að finna leið til að láta barn vita að mamma eða pabbi elski það og það skiptu máli,  jafnvel þó svo foreldrið hafi ekki tök á að hitta það í eigin persónu. Ert þú búin/n að láta heyra í þér?

Valgerður Halldórsdóttir,  félags- og fjölskylduráðgjafi

okt 10
Love0

Börnin eru viku hjá mér og viku hjá mömmu sinni

Eftir Skilnaður

Við skilnað  þurfa  misupplagðir foreldar að taka  mikilvægar ákvarðanir er varðar börn þeirra.  Hvar á lögheimilið að vera? Hvernig á samvistum barna og foreldra að vera háttað? Hver borgar hvað og fyrir hvern og ekki síst hvernig tryggja megi velferð barnanna sem best?

Eins og staðan er í dag er lögheimi hjá mæðrum í um 90% tilvika. Hvað varðar búsetu barna velja foreldrar  við skilnað eða sambúðarslit í vaxandi mæli jafna búsetu þ.e. að börnin búi til jafns hjá þeim báðum. Stjórnvöld hafa lagt blessun sína yfir þetta fyrirkomulag og hafa sýslumenn heimild til að ákveða  umgengi 7 daga af hverjum 14 dögum. Kerfið hefur hinsvegar ekki fylgt eftir nægilega vel á öðrum sviðum.  Enn er foreldri sem ekki hefur lögheimili með barni sínu gert að greiða meðlag  þó búsetja barna sé jöfn.

Þetta ósamræmi hefur valdið víða óþarfa ágreiningi foreldra og eðlilega blandast makar þeirra inn í málin, fjármál eru ekki einkamál annars aðilans í sambandinu.  Á öðru heimilinu fær  foreldri barnabætur hafi það sama lögheimili og barnið. Það sama á við um maka hans, stjúpforeldri barnsins sem venjulega er án forsjár.  Hitt foreldrið sem greiðir meðlag og er með sameiginlega forsjá með því fyrrnefnda, sem og maki hans sem jafnframt er líka stjúpforeldri barnsins, telst hinsvegar “barnlaust par“.  Að auki þegar verið er að ákvarða  hvort meðlagsgreiðandi eigi að greiða viðbótarmeðlag með barni er aðeins tekið mið af tekjum hans, en tekjur þess sem tekur við meðlaginu virðast ekki skipta neinu máli né tekjur maka hans. Kannski ekki skrýtið þó einhverjir verða pirraðir og upplifi ósanngirni.

Á hverju strandar veit ég ekki , varla þarf að breyta lögheimilislögum til að laga bótakerfið og reglur um meðlag.  Nái foreldrar að semja sín á milli,  ætti að vera hægt koma á móts við þá með skiptingu bóta og meðlags.  Það má kalla slíka samninga „Foreldrasamning“  þar sem foreldrar semja sín á milli um samskiptareglur, veru barna á hvoru heimili um sig, kostnaðarskiptingu og annað er varðar hagsmuni barna þeirra.  En að sjálfsögðu þarf sífellt að endurskoða slíka samninga í takt við aldur og þroska barna og breyttra aðstæðna.

Fáir efast um mikilvægi beggja foreldra í lífi barna og breytir skilnaður þar engu um. Í barnalögum er kveðið á um að umgengni barns við foreldri skuli vera reglubundin en það er hinsvegar ekki sagt til um hversu mikil samskiptin eigi að vera. Úr því þarf fólk að finna sjálft.   Skiptar skoðanir eru um ágæti jafnar búsetu barna í samfélaginu.  Óhætt er að fullyrða að margir hafa jákvæða reynslu af því fyrirkomulagi, bæði börn og fullorðnir.  Rannsóknir hafa m.a. sýnt að samskipti barna við foreldra í  jafnri búsetu virðast jafn góð og barna  foreldra sem búa saman. Unglingar lýsa betri líðan, segja að meiri eftirfylgni sé  af hálfu foreldra og þeir séu í meiri samvistum  við þá en aðrir unglingar fráskilinna foreldra.  Sumir feður virðast jafnvel eiga meiri tíma með börnum sínum en þegar þeir bjuggu með móður þeirra.

Aðrir hafa sýnar efasemdir um ágæti hennar og benda á rótleysi í lífi barna og ungmenna með tilheyrandi kvíða.  Hinsvegar fái foreldrar „barnlausan“ tíma sem sumum finnst kostur. Jafnframt að það vanti rannsóknir á ástæðu  „brottfalls“ barna úr hópnum en með auknum aldri virðist þeim fækka sem eru í skiptri búsetu.  Er ánægja barna og ungmenna þá eins mikil eins og sumir vilja láta? Rannsóknir hafa  sýnt að  þetta fyrirkomulag  geti haft neikvæð áhrif samskipti við vini og notkun kannabisefna  sé svipuð og hjá unglingum sem búa hjá einhleypu foreldri.  Enn aðrir hafa líka bent á að sum börn og ungmenni segjast hvorki tilheyra heimili föður eða móður og eru því hálf landlaus.

Ljóst er að jöfn búseta hefur reynst sumum börnum vel en öðum síður.  Það er kannski ágætt að hafa í huga að það sem er börnum fyrir bestu getur verið mismunandi – og því ber að skoða hverju sinni hvað hentar hverju barni um sig.

 

Valgerður Halldórsdóttir, félags- og fjölskylduráðgjafi

 

des 10
Love0

Samstíga foreldrar – eftir skilnað

Eftir Skilnaður

Foreldrar mínir skildu þegar ég var komin á efri unglingsárin. Það kom okkur systkinunum ekkert sérstaklega á óvart því þau voru búin að vera óhamingjusöm lengi. Það versta við þennan skilnað var ekki að þau væru að fara í sitthvora áttina heldur hversu vond þau voru hvort við annað.

Hatrið og reiðin sem bjó innra með þeim var svo mikil. Enn í dag man ég eftir tilfinningunni sem ég fékk í magann þegar mamma talaði illa um pabba eða öfugt. Það er í raun ótrúlegt hvernig svona gott fólk eins og þau bæði eru og auk þess frábærir foreldrar í alla staði, gátu breyst í skrímsli við þessar aðstæður. Sorglegasta staðreyndin er sú að nú 20 árum seinna geta þau ekki enn talast við. Ég forðast að nefna mömmu á nafn í viðurvist pabba og öfugt. Þegar mamma og pabbi skildu var fólk ekki eins upplýst og við getum verið í dag. Umræðan um mikilvægi þess að gera hlutina rétt og vel barnanna vegna var ekki eins hávær þá og nú. Það krefst mikils af manni að geta sett sjálfan sig og tilfinningar sínar í annað sæti á meðan gengið er í gegnum erfiðan tíma. Þetta er ég mjög meðvituð um. Í dag er ég ekki reið foreldrum mínum. Ég lærði af þeim að stæði ég í sömu sporum í mínu lífi færi ég aðra leið, barnanna minna vegna.

Þessi sérfræðingur sérhæfði sig í fjölskyldumálum

Svo kom að því að ég stóð í sömu sporum og foreldrar mínir; það var komið að leiðarlokum í mínu hjónabandi eftir 13 ár. Við eigum tvö yndisleg börn. Hjá okkar kynslóð bera foreldrar jafnari ábyrgð á uppeldi barna sinni. Ég var verkefnastjórinn og er enn, en á annan hátt. Það er sorgarferli að skilja. Maðurinn minn og ég vorum staðráðin í því frá byrjun að ætla að gera þetta vel fyrir börnin okkar og okkur sjálf. Við leituðum okkur aðstoðar hjá sérfræðingi sem hjálpaði okkur með þær tilfinningar sem við vorum að glíma við og hvernig best væri að hlutunum búið varðandi börnin okkar. Fyrir þá ákvörðun verð ég ævinlega þakklát. Þessi sérfræðingur sérhæfði sig í fjölskyldumálum.

Foreldrar fóru voru viku í senn á heimilinu

Við áttum eign sem þurfti að selja. Við ákváðum að búa í eigninni til skiptis viku og viku. Ég flutti inn í viku og sá um heimilið og börnin og svo flutti minn fyrrverandi inn í viku og sá um allt. Þannig gekk þetta þangað til eignin var seld og við gátum keypt okkur sitthvora minni eignina. Það var auðvitað mikið rót fyrir okkur að búa í ferðastösku í hálft ár en þetta var besta lausnin fyrir börnin. Þau fengu tíma til að aðlagast. Við vorum sammála um að búa áfram í sama hverfinu. Skilnaðurinn var að minni ósk og það olli bæði reiði og miklum sárindum hjá fyrrverandi manninum mínum. Ég verð samt ávallt þakklát fyrir það hvernig við náðum að sýna þroska og leggja okkar að mörkum til þess að minnka flækjustigið í þessu ferli. Í dag eru komin þrjú ár frá því að við seldum húsið okkar og hættum að vera kjarnafjölskylda. Ég neita því ekki, þrátt fyrir að vera afar sátt við ákvörðunina, að þetta er gífurlega erfitt ferli og það tekur mikið á sjálfsagann að vera besta útgáfan af sjálfum sér og geta sett sig í spor annarra á svona erfiðum tímum. Ég hugsaði alltaf að ég ætlaði ekki að láta börnunum mínum líða eins og mér leið þegar foreldrar mínu skildu. Þau áttu að finna fyrir því að við foreldrarnir værum samstíga.

Nýir makar 

Nú hefur lífið heldur betur tekið stakkaskiptum. Við foreldrarnir höfum fundið okkur nýja lífsförunauta og börnin okkar eru fimm systkinum ríkari. Þau eiga tvö stjúpsystkini hjá mér og þrjú hjá pabba sínum. Þau eiga tvö heimili þar sem þau dvelja viku í senn. Ég hugsa um það nánast á hverjum degi þegar ég leggst á koddann hversu þakklát ég er fyrir það hvernig þau hafa tekið þessum breytingum. Þau eru glöð. Það hafa aldrei komið upp vandamál þar sem þau vilja ekki fara til pabba síns eða ekki viljað koma til mín. Þau er svo þakklát fyrir stjúpforeldra sína og stjúpsystkini. Mig langar að nefna nokkur dæmi um hluti sem við gerðum sem ég tel að hafi gert þetta ferli auðveldara og sé ástæðan fyrir því að börnin okkar eru afar glöð og örugg hvað varðar okkur foreldrana og stjúpforeldra.

• Besta ákvörðunin var sú að leita til sérfræðings. Að skilja er flókið sorgarferli fyrir alla og það á að vera sjálfsagður hlutur að leita sér sérfræðiaðstoðar frá fagfólki með reynslu.

• Ég las mér mikið til um skilnað og stjúpfjölskyldur og hvaða áhrif það hefur á börnin.

• Við foreldrarnir erum með sameiginlegt rafrænt dagatal þar sem við skráum alla viðburði varðandi börnin, ferðalög okkar foreldra erlendis, afmæli og aðra viðburði.

• Við tölum alltaf saman á mánudögum um hvernig vikan hefur gengið, hvernig heimalærdómurinn hefur gengið, um vinasambönd barnanna og almenna hagi þeirra. Stundum eru þessi samtöl stutt en stundum vara þau í klukkutíma þar sem við spjöllum um eitthvað sem uppá hefur komið eða fyndin atvik sem við getum hlegið að saman. Þessu samtöl eru ómetanleg og hjálpa okkur mikið við að vera samstíga í daglegu amstri.

• Ég finn að foreldrar vina barna okkar finna líka að við erum í góðum samskiptum. Það veitir þeim aukið öryggi þegar kemur að því að bjóða börnunum okkar í heimsóknir og annað slíkt.

• Ég nýti hvert tækifæri sem gefst til að tala um það jákvæða sem börnin mín hafa sagt mér um stjúpmömmu sína, pabba sinn eða stjúpsystkini sín við fyrrum eiginmann minn. Hann gerir það líka.

• Óþarfa tuð skilar engu. Hlutirnir eru oft ekki gerðir nákvæmlega eins og ég vil að þeir séu gerðir. Það er líka bara allt í lagi.

• Ef eitthvað kemur uppá höfum við samband strax. Ef ég tel að eitthvað mætti betur fara vanda ég mig mjög í samskiptunum við fyrri eiginmann minn. Ég segi honum hvernig mér líður varðandi þessa hluti og fæ nánari útskýringar frá honum í stað þess að dæma strax.

• Ég tala oft um pabba barnanna minna, stjúpmömmu þeirra og stjúpsystkini í eyru barnanna. Ég tala um hluti við börnin mín sem pabbi þeirra hefur sagt mér frá í vikunni með honum. Sem dæmi má nefna gerir stjúpmamma þeirra bestu pizzu í heimi. Ég sagði við börnin að ég þyrfti nú bara að hringja í hana til þess að fá uppskriftina og það gerði ég. Ég veit að svona samskipti skipta miklu máli.

• Við erum samstíga með margar reglur en erum líka meðvituð um að ekki er hægt að hafa heimilin nákvæmlega eins. Börnin vita hins vegar að við tölum saman og að við viljum vera samstíga sem ég veit að það veitir þeim öryggi.

• Ef einungis annað okkar fer á viðburði tengdum skólanum eða öðrum tómstundum sendum við hvort örðu myndir sem við skoðum svo saman með börnunum.

• Stjúpsystkini barnanna sem þau eiga hjá pabba sínum hafa komið á mitt heimili í heimsókn þar sem afar innilegt vinasamband hefur myndast þeirra á milli.

• Við erum samstíga með afmælis- og jólagjafir og höfum oft gefið saman ef svo ber undir.

• Eins og ég talaði um hér að ofan er ég ennþá verkstjórinn og verð viðurkenna það að ég er svona meira með puttana á púlsinum hvað varðar afmæli, hvert og hvenær á að mæta hingað og þangað og það er bara allt í lagi. Ég passa mig samt á því að taka ekki ákvarðanir varðandi börnin okkar án þess að við foreldrarnir ræðum saman fyrst.

• Ég er afar meðvituð um að það er ekki á barnanna ábyrgð að passa upp á dótið sitt. Ef eitthvað gleymist á öðrum hvorum staðnum göngum við foreldrarnir í verkið. Ef börnin vilja taka eitthvað með sér á milli heimilanna sinna er það ekkert mál.

• Ég segi aldrei við börnin mín að ég hafi saknað þeirra á meðan þau voru í burtu. Ég knúsa þau ekki heldur neitt meira þegar þau fara á mánudögum í viku heldur en ég mundi gera venjulega daga þegar þau fara í skólann.

Fjölskyldan mín er ein tegund af fjölskyldu og mig langaði að gefa ykkur smá innsýn inn í okkar líf. Þetta er ekki alltaf auðvelt og auðvitað greinir okkur stundum á sem er svo sjálfagður hluti af lífinu. Við reynum okkar allra besta og höfum það að leiðarljósi að við erum öll saman í einu liði, pabbi, mamma, stjúpabbi og stjúpmamma. Sem ein heild stefnum við öll að sama markmiði. Eitt er víst: Ég veit að pabbi barnanna minna vill allt það sem er börnunum okkar fyrir bestu og hann veit að það ég vil ég líka.

Aðsend grein til Valgerðar Halldórsdóttur fjölskyldu – og félgasráðgjafi

 

des 10
Love0

Hver borgar hvað fyrir hvern?

Eftir Skilnaður

„Mér finnst svo ósanngjarnt að við skulum vera látin borga tvöfalt meðlag með stráknum sem er aðra hvora viku hjá okkur. Það er ekkert pælt í því hvaða tekjur mamma hans hefur eða maðurinn hennar,  en þau eru mun betur stæð en við“.

Óhætt er að fullyrða að flestir foreldrar vilja sjá um framfærslu barna sinna og margir stjúpforeldrar greiða ýmislegt fyrir stjúpbörn sín eins og tómstundir, sumarfrí,  fatnað og mat og fleira.  Jafnvel þó bæði innlendar og erlendar rannsóknir sýni að stjúpforeldrar  séu síður tilbúnir til þess að styðja stjúpbörn sín en eigin börn.  Ef tengsl stjúpforeldra og stjúpbarna eru  góð er líklegra að þeim langi til að veita þeim  fjárhagslega stuðning en ef þau eru erfið eða engin.

Foreldrum ber lagalega skylda til að framfleyta börnum sínum.  Skiptir engu hvort þeir fari með forsjá þeirra eða ekki. Annað á við um stjúpforeldra og í raun hefur minnihluti þeirra framfærsluskyldu gagnvart stjúpbörnum sínum. Ástæðan er sú að um 90% foreldra fara með sameignlega forsjá við skilnað.  Þýðir það að minnihluti stjúpforeldra hefur forsjá stjúpbarna sinna.  Hafi þeir hana,  fellur hún niður við skilnað.

Því er hinsvegar ekki að neita ákveðnar væntingar eru til stjúpforeldra um framfærslu stjúpbarna.   Hvað varðar hið opinbera þá virðist sem að lögheimili barns sé látið ráða en ekki hvort stjúpforeldrið hafi forsjá þess eða ekki. Eða er hið opinbera ekki að  gera  ráð fyrir því að stjúpforeldri sem á  sama lögheimili og stjúpbarn  taki þátt í framfærslu barnsins,  þar sem  bætur tengdar börnum skerðast og  afsláttur fellur niður þegar breytingar verða á hjúskaparstöðu foreldrisins?

Ég er að reyna átta mig á þessu en  það virðist einhver önnur hugsun í gangi þegar kemur að stjúpforeldri sem er maki meðlagsgreiðanda.   Í  því tilviki virðast tekjur stjúpforeldrisins ekki skipta máli  þegar verið er að ákvarða hvort foreldri geti greitt eitthvað umfram einfalt meðlag með barni sínu eða ekki.   Auk þess sem það foreldri telst ekki  foreldri samkvæmt skattalögum og nýtur engra bóta tengda börnum  sem greitt er með meðlag, jafnvel þó það dvelji hjá því aðra hvora viku.   Ég velti fyrir mér af hverju sumir telja það þurfi að breyta lögheimilislögum  til að jafna betur opinberar bætur á milli heimila. Af hverju eru umgengnissamningar eða foreldrasamningar eins og ég kýs að kalla þá,  ekki látnir ráða?

Meðal almennings eru skiptar skoðanir um það hvort stjúpforeldri eigi að sjá um framfærslu stjúpbarna sinna eða ekki.  Í könnun sem send var út á vegum Félags stjúpfjölskyldna í fyrra taldi 52% svarenda að stjúpforeldrar ættu að borga til jafns við foreldra fyrir þau börn sem eru búsett á heimilinu.

En þegar tölurnar voru greindar nánar kom í ljós mikill munur á afstöðu fólks til þessa máls eftir samsetningu stjúpfjölskyldunnar.  En 65% þeirra sem áttu börn saman og báðir komu með börn í sambandið voru sammála jafnri framfærslu forelda og stjúpforeldra en aðeins 25% stjúpforeldra sem ekki átti börn sjálfir.  Tölurnar benda til þess að eignast barn saman skipti töluverðu um afstöðu bæði foreldra og stjúpforeldra varðandi þátttöku  stjúpforeldris í kostnaði vegna barna sem búsett eru á heimilinu.  Önnur afstaða virðist vera gagnvart börnum sem koma í „umgengni“ samkvæmt upplýsingum í nýlegri MA ritgerð í félagsráðgjöf. Þau börn virðast fá minni fjárhagslega aðstoð en börnin sem teljast búsett á heimilinu.  En hvenær teljast börn búa á heimili og hvenær eru þau í umgengni?

Jafnframt kom í ljós í fyrrgreindri  könnun  sem send var út á vegum Félags stjúpfjölskyldna að 25% svarenda voru þeirra skoðunar að foreldri ætti ekki að borga meðlag með barni sem býr með foreldri og stjúpforeldri. Þessi hugmynd hefur ekki farið hátt í umræðunni um meðlagsmál hér á landi – enda spurning hversu raunhæf eða sanngjörn hún er.

Hvað sem því líður þarf að skoða framfærslu  barna sem eiga foreldra á tveimur heimilum  svo tryggja megi þeim góð lífsskilyrði óháð hjúskaparstöðu foreldra og draga úr deilum sem kerfið skapar. Líklega þarf að endurskoða  kerfið frá grunni sem virðist taka mið af öðrum veruleika en við búum við í dag.

Valgerður Halldórsdóttir, félags- og fjölskylduráðgjafi

Close Menu
Facebook
Instagram