Erindi sem Valgerður Halldórsdóttir félags- og fjölskylduráðgjafi, og kennari flutt var á málþingi Heimilis og skóla. Sjá má glærur hér.
Stjúpmóðurhlutverkið vefst fyrir mörgum, á sumum sviðum gengur vel en á öðrum reynir verulega á.
Óvissa um hvað „eigi og megi“ t.d. þegar kemur að börnunum og fyrrverandi maka makans veldur oft streitu og kvíða í annars góðu sambandi. Á örnámskeiðinu verður stuttlega farið yfir helstu áskoranir stjúpmæðra og hvað getur hjálpað til að takast á við og mótað hlutverkið.
Hvenær? 7. apríl 2021
Hvar? Merkurgötu 2b, Hafnarfirði
Klukkan hvað? kl. 18.00 til 21.00
Kennari: Valgerður Halldórsdóttir félagsráðgjafi, MA
Stjúpföðurhlutverkið vefst fyrir mörgum, á sumum sviðum gengur vel en á ððrum reynir verulega á. Óvissa um hvað „eigi og megi“ t.d. þegar kemur að uppeldi stjúpbarna og samskipti við fyrrverandi maka sé hann til staðar. Sumir velta fyrir sér hvernig megi að tryggja góð tengsl við börn sín úr fyrra sambandi nýjum í stjúpfjölskyldum.
Á örnámskeiðinu verður stuttlega farið yfir helstu áskoranir stjúpfeðra og hvað getur hjálpað til að takast á við verkefnin ´á uppbyggilegan máta og mótað hlutverkið.
Námskeiðið er 3 tímar frá kl. 18.00 til 21.00 Skráning er á stjuptengsl @stjuptengsl.is
Kennari: Valgerður Halldórsdóttir félagsráðgjafi, MA
„Já ég er alveg sammála þér, mér finnst þetta orð „umgengnisforeldri“ leiðinlegt. Það er eitthvað svo niðurlægjandi eins og maður sé annars flokks foreldri“. Á vefnum syslumenn.is er að finna mikið af gagnlegum upplýsingum, meðal annars um svokallaða umgengni og fyrrnefnda umgengnisforeldra en það eru þeir foreldrar sem ekki eiga sama lögheimili og börn þeirra. Þar segir að tilgangur umgengninnar sé að tryggja að barn fái að umgangast og halda sambandi við það foreldri sitt sem það býr ekki hjá. Jafnframt að það sé réttur foreldris að fá að umgangast barn sitt og á því hvílir skylda að sinna umgengni við barnið.
Flestir foreldrar vilja mikil samskipti við börn sín óháð því hvar lögheimili þeirra er skráð og gera það sem þeir geta til að börnin geti átt samvistir við báða foreldra sína, jafnvel þeir sem eiga í persónulegum deilum. Því miður á það ekki við um alla foreldra. Sumir foreldrar ákveða að vera ekki inni í lífi barna sinna frá upphafi en aðrir láta sig smá saman hverfa úr lífi þeirra. Algengar ástæður þess að foreldrar draga úr tengslum við börn sín eftir skilnað eða skera á þau, er að þeir geta átt erfitt með að þola þann sársauka sem fylgir að vera ekki lengur í daglegum samskiptum við þau, erfið samskipti við fyrrverandi maka eða vegna misskilinnar tillitssemi þ.e. til að skapa rými fyrir stjúpforeldri í lífi barnanna. Stundum er skorðið á tengsl við eigin börn vegna erfiðra stjúptengsla í stað þess að reyna bæta og læra nýjar leiðir. Ef foreldri sinnir ekki börnum sínum hefur það engar lagalegar afleiðingar en fátt er erfiðara börnum en höfnun foreldra, sama hvaða ástæðu þeir gefa sér. Það er líklega ekki að ástæðulausu að sum börn upplifi sig minna metin að verðleikum en önnur börn.
Hið fyrrnefnda „umgengnisforeldri“ er ekki að finna á vef Hagstofunnar og því ekki sýnilegt í opinberum tölum hennar nema sem „einstaklingur“. Ef það komið í sambúð að nýju er það „hjón eða óvígð sambúð með börn“ séu börn með lögheimili á heimilinu eða „hjón eða óvígð sambúð án barna“ hvernig svo sem menn komast að þeirri niðurstöðu. Þar má hinsvegar finna „einstætt foreldri“ og „einhleypt foreldri“, „kona með barn“ og „karl með barn“. Kannski að það ætti að vera „karl (eða kona) með lögheimili barns“ ef ég skil þetta rétt þar sem ekki er verið að vísa í foreldra almennt. Á vefnum kemur líka fram að hugtakið lögheimili sé „tölfræðilegt“ hugtak. Það þýðir líklega að nota eigi hugtakið til mælinga en það er verra þegar það er notað til að skilgreina hverjir eru foreldrar og ekki foreldar samkvæmt Hagstofunni. En þegar rætt er um einhleypa foreldra hér á landi er líklega aðeins eiga við um títtnefnda lögheimilisforeldra en fjöldi þeirra árið 2013, voru um þrettán þúsund manns og yfirgnæfandi meirihluti konur.
Svo virðist sem að litið sé á að lögheimili feli í sér „fasta búsetu“ og börn fari í „umgengni“. En hvað er föst búseta? Hún á að vera einhverskonar bækistöð okkar, þar sem við dveljumst að jafnaði í tómstundum okkar, höfum heimilismuni okkar og svefnstað þegar við erum ekki fjarverandi um stundarsakir vegna orlofs, vinnuferða, veikinda eða annarra hliðstæðra atvika. Ég velti því þá fyrir mér hvort barn sem dvelur viku og viku hjá hvoru foreldri um sig uppfylli skilyrði fastar búsetu? Ef svo er, á það þá ekki við um bæði heimilin? Nú hvað með börn sem eru 10 daga á heimili móður og 20 daga á heimili föður ef þau eiga sambærilega hluti á báðum stöðum og foreldrar deila ábyrgð og umönnun nokkuð jafnt?
Spurning hvort við þurfum ekki ný viðmið til að fá fram upplýsingar um fjölskyldugerðir sem gefi betri mynd af veruleikanum og hugtök sem endurspegla sameignlega ábyrgð foreldra. Kannski má kalla umgengnissamninga „foreldrasamninga“ þar sem fram kemur hvernig þeir ætla að sinna hlutverki sínu og tryggja rétt barna sinna. Ef til vill er orðið „samvistir“ meira lýsandi og viðeigandi orð en „umgengni“ og kostnaðarskiptingu jákvæðara en meðlag. Börn þurfa á því að halda að samfélagið styðji við báða foreldra þeirra, geri þá sýnilega og líti á þá sem jafn mikilvæga í lífi þeirra með aðgerðum sínum og orðum – er eftir einhverju að bíða?
Valgerður Halldórsdóttir, félags- og fjölskylduráðgjafi
Reynsluheimur barna sem eiga tvö heimili og síðan foreldra þeirra, stjúpforeldra, kennara og annarra sem að þeim koma er nokkuð ólíkur. Fæstir hinna fullorðnu skipta reglulega um heimili tvisvar til þrisvar í mánuði eða eru sett í þá stöðu að þurfa að aðlagast ólíkum reglum á heimili sínu með reglulegu millibili svo eitthvað sé nefnt.
Flestir hinna fullorðnu leggja sig fram við að auðvelda börnum og ungmennum skipti á milli heimila og börnin ná oftast að aðlagast með tímanum.
Sumum börnum reynast þessi umskipti þó erfið og þau verða kvíðin, hvort sem þau búa hjá einhleypu foreldri (á öðru heimili sínu eða báðum) eða í stjúpfjölskyldum ( á öðru heimili sínu eða báðum). Í stjúpfjölskyldum verða foreldra oft minna innstilltir inn á þarfir barna sinna í fyrstu og það reynir á að vera einn á vakt sem einhleypt foreldri í uppeldinu. Einnig er algengt að stjúpforeldri er óvisst um sitt hlutverk.
Börnum er það mjög mikilvægt að foreldrasamvinnan gangi vel fyrir sig sem og samvinna stjúpforeldris og foreldris á heimili – sem og stuðningur samfélagsins í heild sinni.
Börn láta gjarnan líðan sína í ljós með hegðun sem foreldarar og stjúpforeldrar geta túlkað á ólíkan hátt og eru mis umburðarlyndir fyrir. Mikilvægt er að reyna skilja stöða barna sem eiga tvö heimili og ala ekki á streitu.
Erindið er 40 mínútur og gert er ráð fyrir ráð fyrir umræðum á eftir en ekki nauðsynlegt. Þær stofnanir/fyrirtæki sem óska eftir erindinu eða öðrum hafi samband við
Valgerður Halldórsdóttir félags- og fjölskylduráðgjafi, kennari, sáttamaður í síma 6929101 eða í gegnum netfangið stjuptengsl@stjuptengsl.is
Hentar vel m.a. vel fyrir kennarafundi á öllum skólastigum, fyrir starfsdaga, sem hádegiserindi – og inn í reglulega fræðslu fyrir þá sem starfa með börnum og ungmennum og fjölskyldum.
Flestir telja samstarf heimilis og skóla mikilvægan þátt í að tryggja velferð barna, farsælt skólastarf, nám og öryggi nemenda. Góð samvinna er álitin ein besta forvörnin gegn t.d. neyslu fíkniefna og óæskilegri hegðun. Í þeim tilvikum sem börn eiga tvö heimili er mikilvægt að samstarfið nái til beggja heimila. Sama á við um í íþrótta- og tómstundastarf.
Í sumum tilvikum er starfsfólk skóla og skólafélagar eini fasti punkturinn í lífi barns þegar einhver veikindi eða breytingar verða í fjölskyldu þess, t.d. vegna skilnaðar, andláts eða nýrra stjúptengsla. Óróinn sem yfirleitt fylgir skilnaði, aðlögun að lífi einhleypra foreldra og því að eiga tvö heimili, síðan að stjúpforeldrum, stjúpsystkinum og hálfsystkinum er oft mikill í fyrstu. Ný stjúptengsl reyna oft á samskipti foreldra og barna sem og fyrrverandi maka. Oft og tíðum fylgja nýju fólki flutningar, nýjar reglur og að vinir verði ekki eins aðgengilegir og áður. Vináttutengsl eru verndandi og auka sjálfsöryggi barna og ungmenna og þau geta t.d. haft veruleg áhrif á hvort barn dettur út úr íþróttum eða ekki.
Erlendar rannsóknir benda til að börn sem alast upp við óstöðugt fjölskyldulíf eru líklegri til að lenda í erfiðleikum og sýna að jafnaði lakari námsárangur en þau sem búa við stöðugleika. Því er mikilvægt að nærumhverfi barna og ungmenna taki mið af veruleika barna og styðji við þau og fjölskyldur þeirra eins og kostur er.
Skólum er m.a. ætlað það hlutverk að aðstoða foreldra í uppeldishlutverki þeirra. Mikilvægt er að sú aðstoð sem veitt er taki mið af margbreytileikanum og að starfsfólk skólans fái til þess stuðning og verkfæri í stað þess að hver og einn reyni eingöngu eftir bestu getu. Styðjandi umhverfi getur skipt sköpum og auðveldað foreldrum að bera þá ábyrgð sem þeim ber á námi barna sinna sem og að upplýsa skólann um hluti sem geta haft áhrif á líðan barna þeirra í skólanum. Til að svo megi verða er mikilvægt að þessir aðilar finni gagnkvæmt traust og stuðning.
Það er fagnaðarefni að ríkisstjórn ætli sér að móta fjölskyldustefnu og mörg sveitarfélög hafa sett sér slíka stefnu en tilgangurinn er m.a. að samræma ákvarðanir, styrkja foreldra sem uppalendur og efla stöðugleika og öryggi í lífi barna óháð fjölskyldugerð. En betur má ef duga skal. Stefnan þarf að vera í sífelldri endurskoðun, hana þarf að laga að einstaka stofnunum og tryggja þarf framkvæmd hennar. – Falleg orð á pappír duga skammt!
Er tekið mið af börnum sem eiga tvö heimili- og stundum stjúpfjölskyldur á þeim báðum?
Höfundur
Valgerður Halldórsdóttir, félags- og fjölskylduráðgjafi, formaður Félags stjúpfjölskyldna og ritstjóri www.stjuptengsl.is
Það er áhugavert að skoða niðurstöður námskeiðsmats „Stjúpuhittings“ síðasta vetrar en í ljós kemur að lang flestum líður betur eftir námskeiðið. Jafnframt kom í ljós að margar sögðu sjálfstraust sitt hafa aukis eða 36% mjög mikið, 45,45% mikið og 18,18 voru hvori sammála né ósammála. Auk þess kom fram að 78,26 voru mjög sammála og 21,74% stjúpmæðra voru sammála fullyrðingunni „Ég var mjög sátt við reynslu mína af því að vera í hóp með öðrum konum“. Að heyra í öðrum er bæði græðandi og fræðandi og finnst flestum gott að geta deilt reynslu sinni af hlutverkinu. Þegar konurnar voru spurðar um lengd námskeiðsins kom í ljós að kom í ljós að enginn var mjög sammála fullyrðingunni „Ég var tilbúin að hætta á námskeiðinu þegar því lauk, 17,39 voru sammála, 43,48 voru hvorki sammála eða ósammála, 30,43 voru ósammála og 8,70 voru mjög ósammál. Í ljósi þess var ákveðið að lengja námskeiðið og bjóða sína í framhaldið upp á þriggja mánaða framhaldsnámskeið þar sem konurnar hittast tvisvar í mánuði undir haldleiðslu leiðbeinanda.
Valgerður Halldórsdóttir, félags- og fjölskylduráðgjafi
Um 94% fráskilinna íslenskra foreldra töldu þörf á sértækri ráðgjöf og fræðslu um stjúptengsl.
Þrátt fyrir margbreytileika stjúpfjölskyldna benda rannsóknir til að þær eigi margt sameignlegt. Algengt er að hlutverk stjúpforeldra vefjist fyrir þeim sjálfum og foreldrum sem eru óvissir um hvaða kröfur eigi eða megi gera til stjúpforeldra. Samskipti við núverandi maka sem og fyrrverandi maka (barnsföður/barnsmóður) valda víða streitu og álagi. Bæði börn og fullorðnir geta upplifað sig á jaðri fjölskyldunnar. Spurningar eins og hver á að borga fyrir hvern og hvern er hægt að biðja um aðstoð eru algengar, sem og hver má aga hvern.
Fjallað verður m.a. um:
- Helstu áskoranir stjúpfjölskyldna
- Samskipti og samstarf stjúpforeldris og foreldris á heimilin
- Sorg og missir sem mikilvæg er að koma auga á – stjórnun breytinga
- Hlutverk stjúpforeldra – þáttur foreldra – aðkoma að agamálum
- Hefðir – venjur og heimilisreglur
- Fjármál
- Tengsl stjúpforeldr og barna, tengsl foreldra og barna
- Foreldrasamvinnan – innan og utan fjölskyldunnar
- Persónulega færni
Umsagnir þátttakenda
Allir þátttakendur voru ánægðir með námskeiðið í heild sinni og gátu mælt með því við aðra.
- „Námskeiðið ætti að vera skyldunámskeið fyrir alla!“
- „Gott að fá tækifæri til að ræða við makann á þessum forsendum – fara yfir mögulegar lausnir á vandamálum“
- „Margir gagnlegir punktar sem munu nýtast vel – og ekki síður áhugavert að fá innsýn í reynslu annarra í svipuðum sporum“
- „Námskeiðið í heild var áhugavert. Gott að fá áminningu hvernig við búum til „við“
- „Fá upplýsingar og dæmi og læra hvað er eðlilegt í stjúpfjölskyldum – og gera ekki kröfur á sig að vera eins og kjarnafjölskylda“
- „Tímalengdin fín – gott að hafa námskeiðið um helgi, minna stress og fjöldinn passlegur til að geta rætt hlutina“
- „Mig langar á framhaldssnámskeið!“
- Umhverfið kom skemmtilega á óvart – sem gerði það að verkum að maður upplifiði hlutina svo eðlilega“
Kennslufyrirkomulag: Stutt erindi, verkefni, umræður, myndir og heimaverkefni.
Fjöldi þátttakenda: Hámarksfjöldi 6 pör í einu. Hópurinn er lokaður
Leiðbeinandi er Valgerður Halldórsdóttir er félags- og fjölskylduráðgjafi, MA. Hún hefur einnig lokið BA prófi í stjórnmálafræði og kennslu – og uppeldisfræði til starfsréttinda og sáttamiðlun.
Hvenær:
- Námskeiðið verður haldið 9. apríl 2021 til 10. apríl og 20. apríl 2021 á höfuðborgarsvæðinu. Föstudagskvöld frá kl. 18 til 21, laugardagur 9 til 14.00 og síðan miðvikudaginn 20. april kl. 19.30 til 21.30.
- Verð: 24000 kr. á mann. Flest stéttarfélög greiða niður námskeið og viðtöl fyrir félagsmenn sína.
Stjúpfjölskyldur eru algengar hér á landi. Þrátt fyrir margbreytileiki þeirra benda rannsóknir til að þær eigi ýmislegt sameignlegt. Fjallað er stuttlega um helstu áskoranir stjúpfjölskyldna; algengar tilfinningar, agamál, hlutverki stjúpforeldra, foreldrasamvinna, þarfir barna og fullorðinna.
Vegna fyrirspurna þarf engin að tjá sig á námskeiðinu frekar en hann vill.
Hvernær: 19. apríl 2021
Verð: 10.500 krónur fyrir einstakling, flest séttarfélög greiða niður námskeið og viðtöl.
Staður: Merkurgata 2b, Hafnarfirði
Leiðbeinandi er Valgerður Halldórsdóttir félags- og fjölskylduráðgjafi, MA .
Við vorum þrír prestar í litlum hópi fagfólks sem sat dagsnámskeið um stjúptengsl í síðustu viku. Námskeiðið var haldið af Valgerði Halldórsdóttur félagsráðgjafa og aðjúnkt við HÍ, sem hefur unnið mikið frumkvöðlastarf í miðlun og rannsóknum á stjúptengslum og stjúpfjölskyldum.
Markmiðið með námskeiðinu var að gefa fagfólki sem vinnur með fjölskyldum í starfi sínu færi á að kynnast helstu þáttum sem hafa áhrif á tengsl og líðan í stjúpfjölskyldum, svo það komist hjá því að auka óvart á streitu í fjölskyldum vegna þekkingarleysis heldur dragi einmitt frekar úr henni. Aukin þekking á sérstöðu stjúpfjölskyldna og á algengum uppákomum í stjúpfjölskyldum gefur fagfólki í fjölskylduvinnu meira öryggi í samstarfi við stjúpfjölskyldur og einstaklinga sem tilheyra þeim.
